Sivas’ta Dini Lider ve Dini Terimlere Ait Yer Adları

Sivas’ta Dini Lider ve Dini Terimlere Ait Yer Adları

Bilindiği gibi Anadolu’nun Türkleşmesinde ve İslamlaşmasının da şeyhlerin ve dervişlerin rolü büyüktür. Dini liderler Anadolu’da her zaman geniş bir halk kitlesini etrafında toplamaya muvaffak olmuşlardır. Onların yerleştikleri yerin etrafına halk toplanarak ıssız yerler bayındır hale getirilmiş ve yeni yerleşmelerin oluşturulmasında en büyük etki bu kişilerindir. Halk tarafından sevilen şeyhler ve dervişlerin yerleştikleri yerlere bu kişilerin adları ölümsüzleştirmek amacıyla verilmiştir.

 

Sivas merkez ve ilçelerine bağlı köy isimleri incelendiğinde oldukça fazla sayıda köy adının dini liderlerin isimleri olduğu görülmektedir. Bunun yanında dini terim ve motifleri de yerleşim yeri adı olarak kullanıldığını görmekteyiz. Aşağıda bu türden isimlerin kullanıldığı köylerin listesi verilmiştir:

 

1935 YILI

1988 YILI

BAĞLI BULUNDUĞU İLÇE

 

1-Mescitli

Mescitli

Merkez

2-Abdallı

Abdallı

Ulaş

3-Çayırşeyhi

Ulaş

4-Mengen Safular

Mengen Sofular

Ulaş

5-Sarı Tekke

Sarı Tekke

Merkez

6-Ala Kilise

Eski yurt

Gemerek

7-Bektaş

Bektaş

Kangal

8-İmam damı

İmam damı

Kangal

9-Abdaloğlu

Abdaloğlu

Kangal

10-Mescit

Mengen Sofular

Kangal

11-Tekke

Kangal

12-Bektaşlı (?) Atik

Eski Bektaş

Gürün

13-Bektaşlı Cedid

Yeni Bektaş

Gürün

14-Camiliyurt

Camiliyurt

Gürün

15-Tumluca Kafir

Gürün

16-Şiki (?) Müslim

Gürün

17-Şiki (?) Kafir

Gürün

18-Kilisecik

Ekinbaşı

Gürün

19-Sofu Palanga

Çekli

Gürün

20-Ata Kilise

Müslümabat

Zara

21-Bektaş

Bektaş

Zara

22-Bahar şeyh

Bahar şeyh

Zara

23-Şeyh Mirzaben Tekkesi

Zara

24-Meryem Ana

Zara

25-İskenderşeyh

İskenderşeyh

Koyulhisar

26-Dündarşeyh

Doğantepe

Suşehri

27-Yusuf şeyh

Suşehri

28-Ağça kilise

Hafik

29-Sofular

Sofular

Hafik

30-Selavat

Erenler

Yıldızeli

31-Canabdal

Güdül

Şarkışla

 

Toplam 914 köy adı içerisinde 31 tanesinin dini kültürü yansıtması Sivas’ın dini coğrafyasını vermesi bakımından oldukça önemlidir.

 

Yukarıdaki listede isimleri verilen yerleşim yeri adlarının değiştirilmiş olduğunu bir kısmının ise bugün hangi adla anıldığını tespit edemedik. İsimlerini tespit edemediğimiz köylerin zamanla yakınındaki bir köyle birleşmesiyle iki köy bir isimle anılıyor olabilir. Başka bir ihtimalle de göçler yada doğal afetler sonucu tamamen boşaltılarak yerleşim yeri olarak kullanılmaması da olabilir.

 

Listedeki 1935 yılında bazı İslami isimlerin 1988 yılı kayıtlarında değiştirilmiş olduğu görülmektedir. Bazı tekke isimleri ile anılan köylerin örneğin “Şeyh Mirzaben Tekkesi ve Tekke köyü” gibi köylerin isimleri de değiştirilmiştir. Bunun nedeni Cumhuriyetin ilanından sonra 1925 yılında çıkartılan kanunla Tekke ve Zaviyelerin kapatılması, şeyhlik ve dervişliğin yasaklanması olabilir. Diğer islami kimliği yansıtan isimlerin değiştirilmesinin nedeni ise ülke rejiminin değişmiş olmasının etkisi olabilir.

 

Listede dikkati çeken bir diğer nokta ise gayr-ı islami yerleşim yeri isimlerinin tamamının değiştirilmiş olmasıdır. Bunun nedeni ise Türk kurtuluş savaşının sonunda Gayr-ı Müslimlerin bu yerleşim yerlerini terk etmesi ve bunların yerine Müslüman halkın getirilmiş olması olabilir. İdari olarak ta milli kültürü yansıtan isimler tercih edilmiş olabilir.

 

Değişen ve kaybolan dini kültüre ait isimlere rağmen günümüzde Sivas’ta islami kimliğin izlerini taşıyan yerleşim yeri adlarının varlığı da bir hayli fazladır.

1 – Ömer Lütfi Barkan, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Bir İskan ve Kolonizasyon Metodu olarak Vakıflar ve

Temlikler : İstila Devrinin Kolonizatör, Türk Dervişleri” Vakıflar Dergisi, I. (1942), s.279-386.

2 – Köy adları hakkında bknz. Fahrettin Başel, Sivas Bülteni, Kamil Kitap ve Basımevi Sivas, 1935, s. 132-140.

3 – Bektaş isminin Hacı Bektaşi Veli’nin kurmuş olduğunu Bektaşi tarikatından mı geliyor yoksa bir Türk ismi olan “Bektaş”tan mı geliyor tam olarak tespit edemedik.

Sivas’ta Dini Lider ve Dini Terimlere Ait Yer Adları” yazısında 1 yorum var.

  1. murat dedi ki:

    hiç bir şey analamdım,anlatmıyor boşuna

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

buy cialis viagra cialis online buy cialis